yunanca ve tarihçesi

Modern Yunanca, Halk Yunancası ya da Yunanca söylenişiyle Demotiki (Yun. δημοτική "Đimotiki" okunur) 1976'dan beri Yunanistan'ın ve Kıbrıs Rum Yönetimi'nin resmî dilidir. Yunanca (Ελληνικά - Elinika) 3000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Hint-Avrupa dil ailesine aittir. Antik Yunanca Klasik Yunan uygarlığının dili olarak kullanılmıştır. Modern Yunanca Antik Yunanca'dan oldukça farklı olmakla beraber köken olarak ona dayanır. Yunanca, Yunan Alfabesi kullanılarak yazılır.

Modern Yunanca dünyada, çoğunluğu Yunanistan'da olmakla beraber, Avustralya, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan yaklaşık 15 milyon kişinin anadilidir. Türkiye'de anadili Yunanca olan yaklaşık 5000 Rum olduğu sanılmaktadır. Bunların hemen hemen hepsi İstanbul, Mersin, Gökçeada ve Bozcaada'da yaşar. Günümüzde Yunanistan ve Kıbrıs'tan Türkiye'ye göç eden Yunanca (ya da Rumca) konuşan (konuşabilen) kayda değer Türk de vardır.Bunlarında büyük bir kısmı batı Anadolu ve Mersin yöresine yerleşmişlerdir.
Yunanistan'ın kurulmasıyla Devletin Resmi dili Kathareuousa ilan edildi. Okullar ve resmî dairelerde sadece bu diyalekt kullanıldı; ancak halk bu diyalekte yabancı olduğundan evlerde ve sokaklarda Halk Yunancası (Demotiki) konuşulmaya devam edildi.

Demotiki'de bir takım bozulmalar olunca 1964'de okullarda Demotiki'nin de okutulmasına izin verildi.

Bu çift dillilik 1976 yılına kadar devam etti. 1976'da Yunanistan’da çıkan bir kanun ile Kathareuousa devletin resmi dili olmaktan çıkartıldı ve Demotiki resmi dil haline getirildi böylece okul, resmî daire ve evlerde konuşulan dilin aynı olması sağlandı.

1982 yılında kabul edilen ikinci bir kanunla Politonik (Polytonic) sistem terk edilip Monotonik (Monotonic) sisteme geçilmiştir. Yani sözcük üzerlerinde vurgulu heceyi belirtmek için kullanılan aksan işaretleri üç çeşitten teke indirgenmiştir. Bu reform tutucu çevrelerce büyük bir tepkiyle karşılanmış ve "Yunanca'nın Katli" olarak yorumlanmıştır. Bugün dahi tutucu çevreler hala Politonik sistemi kullanmakta ısrar etmektedirler. Fakat gazete, dergi, medya ve devlet yeni düzeni sürdürmektedir.

Yunan ve Türk kültürünün yüzyıllarca içiçe olması, kültürler arasında büyük etkileşim yaratmıştır. Türkçe'deki meyve, sebze ve balıkçılık terimlerinin çoğu Yunanca'dan dilimize girmiştir. Birçok şehir ismi, denizcilik ile ilgili terimlerin çoğu Yunan kaynaklıdır. Bunun yanında Yunanca'da da Türkçe'den girmiş binlerce sözcük vardır.


yunan alfabesi :
Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
α β γ δ ε ζ η θ ι κ λ μ ν ξ ο π ρ σ/ς τ υ φ χ ψ ω

Aγγαρεία (angaria): Angarya
Αχούρι (ahuri): Ahır
Αχλάδι (ahlađi): Armut, Ahlat
Αυλή (avli): Avlu
Βαγόνι (vagoni): Vagon
Βαπόρι (vapori): Vapur
Βάζο (vazo): Vazo
Βίδα (vida): Vida
Βιτρίνα (vitrina): Vitrin
Γιακάς (ýakas): Yaka
Γιλέκο (ýileko): Yelek
Γιαλός (ýalos): Yalı
Γαλέτα (ğaleta): Galeta
Γαργάρα (ğarğara): Gargara
Γιοβέτσι (ğiuveçi): Güveç
Δίπλομα (điploma): Diploma
Δαντέλα (đantela): Dantel
Zάρι (zari): Zar
Zεϊμπέκης (zeybekis): Zeybek
Κάλφας (kalfas): Kalfa
Καπλαμάς (kaplamas): Kaplama
Καρπούζι (karpuzi): Karpuz
Κασκόλ (kaskol): Kaşkol
Κιμά (kima): Kıyma
Αργκό (argo): Argo
Λάχανο (laħano): Lâhana
Λεκές (lekes): Leke
Λάστιχο (lastiħo): Lâstik
Λαβράκι (lavraki): Levrek
Λάμπα (lampa): Lâmba
Μαγαζί (magazi): Mağaza
Μανάβικο (manaviko): Manav
Μανιτάρι (manitari): Mantar
Μαραγκός (marangoz): Marangoz
Μιναρές (minares): Minare
Μπακάλης (bakalis): Bakkal
Μπαμπάς (babas): Baba
Νισαντήρι (nisadiri): Nişadır
Νάζι (nazi): Naz
Νάρκισσος (narkisos): Nergis
Ναργιλές (nargiles): Nargile
Παπούτσι (papuçi): Papuç
Παλαμίδα (palamiđa): Palamut
Πανηγύρι (paniyiri): Panayır
Πράσο (praso): Pırasa
Ρεζίλης (rezilis): Rezil
Ρετσίνι (reçini): Reçine
Ρακί (raki): Rakı
Σακατεύω (sakatevo): Sakatlamak
Σόμπα (soba): Soba
Σεφτές (seftes): Siftah
Σαζάνι (sazani): Sazan
Σαράφης (sarafis): Sarraf
Σαπούνι (sapuni): Sabun
Τεμπέλης (tembelis): Tembel
Τουφέκι (tufeki): Tüfek
Ταψί (tapsi): Tepsi
Τενεκές (tenekes): Teneke
Τουρλού (turlu): Türlü
Τόπι (topi): Top
Τουρσί (tursi): Turşu
Υάρδα (iarda): Yarda
Υστερία (isteria): Histeri
Φασόλι (fasoli): Fasülye
Φιστίκι (fistiki): Fıstık
Φανέλα (fanela): Fanila
Φουντούκι (funduki): Fındık
Ωκεανός (okeanos): Okyanus
Ώμος (omos): Omuz
Bu sözcüklerin bazıları Türkçe'den Yunanca'ya, bazıları Yunanca'dan Türkçe'ye, bazıları da yabancı dillerden her iki dile geçmiştir. Tüm bunlar gibi kültürel etkileşim sonucu ortaya çıkan binlerce sözcük daha vardır.
Yunanca kaynaklı Türk şehir adları : Is tin Poli: İstanbul (Εις την πόλη)
Smyrna: İzmir (Σμύρνη)
Panormos: Bandırma (Πάνορμος)
Kallipolis: Gelibolu (Καλλίπολις)
Pergamos: Bergama] (Πέργαμος)
Pigai: Biga (Πηγαί)
Sinopi: Sinop (Σινώπη)
Nikaia: İznik (Νίκαια)
Iraklia: Ereğli (Ηράκλεια)
Trapezus: Trabzon (Τραπεζούς)
Tripoli: Tirebolu (Τρίπολη)
Prusias: Bursa (Προυσιάς)
Attaleia: Antalya (Αττάλεια)
Amisos: Samsun (Αμισός)
Nagdos: Niğde (Νάγιδος)
Tarsos: Tarsus (Ταρσός)
Myrsini: Mersin (Μερσίνη)
Selefkeia: Silifke (Σελεύκεια)
Fokaia: Foca (Φώκαια)
Sevastia: Sivas (Σεβάστεια)
Magnesia: Manisa (Μαγνησία)
Kaesaria: Kayseri (Καισάρεια)
İkonium: Konya (Ικόνιον)
Adrianou Polis: Edirne (Αδριανούπολις)
Kastron Moni (keşişler kalesi): Kastamonu
Poli: Bolu
Bu büyük şehirlerin haricinde, Yunanca kaynaklı daha birçok il, ilçe ve köy ismi vardır.


KAYNAK : MALAY, Hasan, “Epigrafi (Yazıt Bilim)” Ege Üniv. Basımevi, Bornova-İzmir, 1987
MALAY Hasan, Yunanca I, İzmir 1990
MALAY Hasan, Yunanca II, İzmir 1990
AKURGAL, Ekrem “Anadolu Uygarlıkları” İstanbul, 1988
ÇELGİN Güler, Eski Yunan Edebiyatı, İstanbul 1990
Meydan Larousse Ans. İstanbul
FRIEDRICH, Johannes “Kayıp Yazılar ve Diller” ( Çev. Recai TEKOĞLU ) Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2000